لیست کامل فرهنگ لغت خودمونی فارسی قسمت هشتم

آجرپاره-جواب کسی که به‌جای بله می‌گوید آره

چین چینی-پر چین

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

بید خورده-کهنه و فرسوده

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

 
روی تاب گذاشتن-سپردن شرط بازی به نفر سوم برای جر نزدن حریفان

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

جاده صلف کن-کسی که موانع را از سر راه بر می دارد-آلت دست

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

 

زُل-خیره
 

از بن گوش-کمال بندگی و خدمتکاری

 
خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

بند کشی-پر کردن درزهای آجرها و سنگ ها با سیمان و ساروج
بیخود-بی مصرف-بدرد نخور

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی

رای دادن-نظر دادن به انتخاب چیزی یا کسی

 
جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

دُوال بازی کردن-حقه بازی کزدن-فریب به کار بردن

تازه-اکنون-پس از این همه حرف
بار گردن کسی گذاشتن-کاری را به زور و اصرار به عهده ی کسی گذاشتن
رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

ریغ افتادن-اسهال گرفتن-به تر و ور افتادن

چزاندن-ضعیفی را آزار دادن

چای قندپهلو-نگا. چای دیشلمه

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است
به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
 

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن
آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

آفتاب چریدن-بی‌کار بودن-چیزی برای خوردن نداشتن

حلال وار-به صورت حلال

به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

به خود پیچیدن-ناخوش شدن-عتاب کردن

بند انگشت-فاصله ی نوک انگشت تا نخستین خط آن

دهن-واحد آواز خواندن

خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

خانم باجی-همشیره-خواهر خوانده

دماغ تیز داشتن-شامه تیز داشتن

چنار امام زاده صالح-متلک بد
تیغ زدن-باج گرفتن-پول گرفتن و پس ندادن-جیب کسی را خالی کردن

زر زدن-دری وری گفتن-گریه کردن

حساب کردن-پرداختن خرج

اختلاط کردن(بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن)

جیک جیک کردن-غرغر کردن-جویده جویده حرف زدن

خدابیامرزی-درخواست بخشش

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

استخوان‌دار(محکم، بااراده)

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

جور شدن-اخت شدن-انس گرفتن-هماهنگ شدن

خفه خون-خفقان

دالنگ و دلونگ-صدای زنگ چارپایان

رسیدگی کردن-سرکشی و وارسی کردن

چاک دادن-شکافتن-پاره کردن

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

تو پای کسی پیچیدن-مزاحم کسی شدن

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

 

چرک کردن-عفونت کردن زخم
چشم، کرایه خواستن-کار کودکی که هر چه ببیند بخواهد

 

حواس پرتی-پریشان حواسی-فراموش کاری

بُز آوردن-بد آوردن-بد شانسی آوردن

 

جایی-مستراح-توالت

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

تخم حرام-حرام زاده-شرور-شیطان

خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

جیغ و ویغ-داد و فریاد

باب-مرسوم-معمول

پاتیل کسی در رفتن-تاب نیاوردن-ناتوان شدن

دست نماز-وضو
به لعنت خدا نیارزیدن-دارای هیچ ارزشی نبودن-به هیچ نیارزیدن-مفت نیارزیدن

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

 

زیر تشکی-رشوه

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده
خدا-بسیار زیاد-فراوان

رو آوردن-مراجعه کردن-دست به دامن شدن-پناه جستن

خندیدن به ریش کسی-کسی را مسخره کردن

با خرس توی جوال رفتن-با آدم ناجور همدم و همکار شدن

چپو شدن-غارت شدن

پالان کسی را لوخ کردن-به قصد فریب از کسی تعریف کردن

چاره-درمان

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

دست تنها-بی یار-تنها

زلف-موهای جلو سر و بناگوش

ریزه خورده-خرده ریزه-وسایل کم بهای خانه

بد اخم-عبوس و ترشرو

تخمش را ملخ خورده-نایاب است

چمباتمه-حالت روی دو پا نشستن و زانوان را بغل کردن

دستشویی-توالت-مستراح

 

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

دله-ظرف حلبی

جگر گوشه-فرزند

حالی شدن-فهمیدن-درک کردن

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

چوچول باز-دغل-بی حیا

دیم کار-کشاورزی که کشت خود را دیم زراعت می کند

ار زبان کسی-از قول کسی

ریش تپه-پر ریش-دارای ریش انبوه

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

زهرآب ریختن-ادرار کردن-شاشیدن

اُرس و پرس-پرسش و پاسخ

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

رشوه خواری-دریافت دستمزد برای انجام کاری ناروا و غیرقانونی

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

دندان طمع از چیزی کشیدن-از چیزی چشم پوشیدن-دست کشیدن-رها کردن

زن-عاری از مردانگی-ناجوانمرد-ترسو

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد
خوش آب و رنگ-سرخ و سفید چهره-زیبا و ملیح

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

تک پا راه رفتن-بی سر و صدا راه رفتن-کنایه از چابکی

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

جا گذاشتن-چیزی را در جایی فراموش کردن-چیزی را سر جای خود قرار دادن

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

جِر جِر کردن-چیزی را پاره پاره و ریز کردن-مانند کاغذ و پارچه

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

تک و تنها-یکه و تنها-به تنهایی

جیر جیر-سر و صدا-فریاد بی هوده-آواز گنجشک و برخی حشرات

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد
بقچه بندی-ران چاق

پیش پای کسی-لحظه ای پیش از آمدن کسی

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

حِجله-گنبد مانندی که همراه با آیینه های ریز و گوی های صیقلی بر گور افراد جوانمرگ شده می گذارند

دایی-برادر مادر-لقبی برای ابراز صمیمیت

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

توی روغن بودن نان کسی-رونق داشتن کار و بار کسی

اتر خان رشتی-آدم پرافاده

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

دختر سعدی-دختری که بیش تر در بیرون از خانه و کم تر در خانه است

آرد خود را بیختن و الک را آویختن-کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

دبیرستان-آموزشگاه برای دریافت دیپلم متوسطه

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن
بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن
دست به آب رسانیدن-به دستشویی رفتن-به توالت رفتن

خوب-کافی-بسیار

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

 

خاک بر سری-بی آبرویی

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

پس کشیدن-به عقب کشیدن
زیر قول خود ردن-به گفته ی خود عمل نکردن-عهد خود را شکستن
از نان خوردن افتادن-نان کسی آجر شدن

آش آلو شدن(خجالت‌زده شدن، سکه‌ی یک‌پول شدن، کنفت شدن)

چندش آور-تکان دهنده-دل به هم زن

رو کشیدن-به کسی برای نزدیکی کردن تکلیف کردن

ارزانی-بخشیدن-دادن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

از بیخ عرب بودن(یکسره منکر شدن، به‌کلی زیر چیزی زدن)

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

دل کسی روی دل آدم بودن-درد دیگران را درک کردن-با دیگران غمخواری کردن

آش شله‌قلمکار(بی‌نظم و قاعده)

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

خوار و ضعیف-نحیف-ناتوان

آستین از چشم برداشتن-آشکارا گریستن

رقص شتری-رقصی که از روی قاعده نباشد-حرکات نابهنجار

 
چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند
چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

دهن دره-خمیازه

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

پُر توپ-خشمگین

 

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن
دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن
استخوان‌بزرگ-شخص دارای اصل و نسب

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن

چشم بندی-شعبده بازی-تر دستی
دست آویز-بهانه-مستمسک-عذر

خرپا کوب-کسی که کارش ساختن خرپا است
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

ختم قرآن کردن-یک بار قرآن را از اول تا آخر خواندن
داشتن-مشغول بودن
رکاب دادن-راهی جایی شدن
راست شدن-رو به راه شدن
جملگی-تمامن-سراسر
چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

بنجل-جنس بدرد نخور-آدم بیکاره و بی مصرف
زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

دستک-دفتر حساب

پایین نرفتن چیزی از گلو-از غصه غذایی نخوردن-مال حرام نخوردن

پای کسی لنگیدن-منحرف بودن-سست عنصر بودن

جوجه خروس-جوان تازه به دوران رسیده

روی سر گذاشتن و حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را در حق کسی نشان دادن
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

جفت کردن صدا با ساز-هماهنگ کردن صدای ساز توسط کوک

زیر درختی-میوه هایی که زیر درخت فرو می ریزند

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

پاتال-سالخورده-پیر

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

 

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن

 

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

بنگی-معتاد به حشیش
چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

پیشی-گربه در زبان کودکان

بی گدار به آب زدن-نسنجیده به کاری اقدام کردن-بی احتیاطی کردن

چپ دست کسی-که کارهایش را با دست چپ می کند
روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

زیر چاقی-مهارت

پشته کردن-روی هم انباشتن
در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

چاشنی-آن چه که برای به تر کردن مزه ی غذا در آن می ریزند-آن چه که برای منفجر شدن در چیزی کار می گذارند

به هم زدن حال-موجب بالا آوردن شدن

به درد خوردن-مفید بودن-به کاری آمدن

امن و امان(بدون بیم و هراس)

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

پیشکار-رییس دارایی شهر یا استان

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

تکه پاره کردن-پاره پاره کردن-تکه تکه کردن

 

 

دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

آکَل(آقای کربلایی)

چغل خوری-سخن چینی

اسپند روی آتش بودن-سخت نگران و دلواپس بودن-آرام و قرار نداشتن

دلگرم-علاقه مند-مشتاق

پادرازی-نوعی شیرینی به اندازه ی کف پا

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

روشن شدن-نشئه شدن-مست شدن-سرحال آمدن

از چشم کسی برق پریدن(شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد)

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن
دق مرگ-دق کش

رد کردن-برگردانیدن-پس دادن-رفوزه کردن-از سر باز کردن-پنهانی دادن-پنهانی عبور دادن

زیر لبی-زیر زبانی

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن
بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

حساب و کتاب-نگا. حساب کتاب

پیش بودن-جلو بودن-برتری داشتن

از ترس مار توی دهان اژدها رفتن(از باران به ناودان پناه آوردن)

بد ذات-بد نهاد-بد گوهر-بد جنس-خبیث

دسته گل به آب دادن-کاری به خطا انجام دادن

بجا-شایسته-در هنگام مناسب

دست و پا-توانایی-عُرضه

آهوی خاور(آفتاب)
ابرو زدن(رضا دادن، اشاره کردن)

تو هچل-انداختن به دردسر انداختن-دچار مشکل کردن

به جا آوردن-شناختن

جارچی گری کردن-دهن لقی کردن-خبری را منتشر کردن

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن

چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

دلجور-همدل

بُل-چیز مفت-موقع مناسب-بهانه
 

بی بخار-بی خاصیت-بی عرضه-ناتوان

 

زیر و زبر گذاشتن-حرکت گذاشتن برای حروف-اِعراب

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

 

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

خنِس و فنِس-گرفتاری و ناراحتی

آب از آب تکان نخوردن-رخ ندادن جنجال و هیاهو-آرام ماندن اوضاع
 

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)
دبه در آوردن-جر زدن-از قول خود سر باز زدن-اظهار پشیمانی کردن پس از عقد قرارداد

توان انجام کاری را داشتن
 

پینه زده-وصله کرده

چاچول-حقه باز-شارلاتان

خرمن-انبوه و پرپشت

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن
با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن
دوام آوردن-استقامت کردن
زن مرده-مردی که زنش درگذشته است

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

 

 

پای کسی به سنگ آمدن-از سر بی تجربگی و خامی شکست خوردن

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

از کیسه خوردن-از جیب خوردن

دنگ و فنگ-طول و تفصیل-مقدمه چینی فراوان-تشریفات زیاد

ریش شدن-ریش ریش شدن

جمع و جور-منظم و مرتب

جبهه ی جنگ-میدان جنگ