بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 139

 

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن

جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

از چشم افتادن(مورد بی مهری قرار گرفتن ، بی‌اعتبار شدن)

بازاری-دارای شغلی در بازار-مبتذل

زوزه-صدای ناله ی حیوان یا صدای باد

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

از پا در آوردن-سخت فرسوده و از کار افتاده کردن

ازدست‌رفته(عاشق)

داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید

تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین

تسمه از گرده ی کسی کشیدن-کسی را به سود خود بی رحمانه به کار واداشتن

آلاخون (و) والاخون(دربه‌در، سرگردان، آواره)

ته کیسه دار-کسی که دارای مالی است و در برابر حوادث مادی دوام می آورد

از دست دادن(گم کردن)

از جایی آب خوردن-ناشی از چیزی بودن

چُغُل-سخن چین

دم و دستگاه-ثروت-بیا و برو-تجمل-مکنت و دارایی

حاج بادام-گونه ای شیرینی از آرد و بادام و شکر

به تور زدن- به تور انداختن

آه در بساط نداشتن-سخت بی‌چیز بودن-بیچاره و بینوا بودن

حجله بستن-به پا کردن و آراستن حجله

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

زهره ترک کردن-سخت ترساندن-از وحشت به حال مرگ انداختن

از جنس چیزی بودن

زبان پس قفا-نوعی گل است

تگری-بسیار خنگ-یخچالی

بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد

 

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

خشکه نان-نانی که بیش از اندازه در تنور مانده و خشک شده است

دامب و دومب-آوای ضرب و تنبک

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

دروغ دسته نقاشی-دروغ گنده-دروغ شاخدار
چرخی-کبوتری که در آسمان معلق می زند-کسی که روی چرخ و گاری چیزی می فروشد

 
پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

چراغ پا-حالتی که اسب دو دست خود را بلند کند و راست بایستد

 
جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

 

 

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن
خِر به خِر گرفتن-گلاویز شدن

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

دور از شما ب-لانسبت

 

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)
چادر رختخواب-چادر شب-پارچه ای که رختخواب را در آن می پیچند

از یک قماش بودن(سر و ته یک کرباس بودن)

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)
تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

آن سرش ناپیدا بودن(برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود)

تاتوله هوا کردن-به حیرت دچار کردن-به سکوت واداشتن

 

راه باز است و جاده دراز-اگر می توانی به قصد خود عمل کن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

دست زدن-کوبیدن دو دست به یکدیگر همراه با نوای موسیقی یا برای تشویق

خطب کسی کج بودن-نگا. پالان کسی کج بودن
زوراب زدن-برای استفراغ زور زدن ولی چیزی بالا نیاوردن

حاضر و آماده-آماده

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

ریش گذاشتن-نتراشیدن ریش-ریش بلند کردن
 

دست چپ از دست راست ندانستن-هر را از بر تشخیص ندادن

چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

دل قرصی-اطمینان

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه
چغاله بادام-بادام نارس

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

چاشنی کردن-چیزی را با چرب زبانی به کسی قالب کردن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن

آش پشت پا(آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند)

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

 

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

از گل نازک‌تر به کسی نگفتن(با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن)

 
تیار کردن-آماده کردن

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

برق از چشم کسی پراندن-سخت ترسانیدن

تلیت-نان خیسانده در غذای آبکی

الفرار-گریز-بگریز !

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

 

ریغو-مردنی-ضعیف مزاج-کم مقاومت

خواب آلود-آن که کاملن بیدار نشده است

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن
حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

 

 

رفع و رجوع کردن-حل کردن-فیصله دادن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

 

بی چشم و رو-ناسپاس-حق ناشناس-ناشکر

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب
داد و بی داد-جار و جنجال-هیاهو

پوز زدن-دهان زدن
 

پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

آهوی خاور(آفتاب)

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

خانه خراب کردن-بدبخت کردن-بی چیز کردن

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن

خالی کردن تفنگ-شلیک کردن

 

پس دادن درس-پاسخ دادن به پرسش های درسی

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

الانه-همین حالا-هم اکنون

به پول رساندن-فروختن

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن

انسان بودن(شریف و درست بودن)

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

اختر شمردن(شب‌بیداری)

 

آسمان غرمبه-صدای رعد-تندر

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

جوراب شلواری-جوراب همراه با شلواری از همان جنس و چسبیده به آن

چرسی-آدم معتاد-افیونی

زبان بسته-برای تحقیر به آدم های بی عرضه یا کم آزار گفته می شود

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

پیگرد-پی گیری-تعقیب

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

ته نشین-رسوب کرده

آقام که شما باشید-خدمت شما عرض کنم

زد و بند کردن-ساخت و پاخت کردن-توطئه کردن

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

خاک بر سری-بی آبرویی

تیپ زدن-شیک و پیک کردن-خود را آراستن

تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

خاور شناس-دانا به فرهنگ شرق

به حساب-مثلا-یعنی

 

جیک و بیک-دو روی قاپ-دوستی صمیمی

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

بازرسی-بررسی و کنترل

چپ رو-تند رو

اسم شب(کلمه‌ی رمز برای عبور به هنگام شب)

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

دنده کج-کج خلق-یکدنده
پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

خاکه-خرده ی هر چیزی

خیز-ورم-آماس

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

دُردانه-لوس-ننر-عزیز بی خودی

چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

پاکاری-شغل پاکار

 

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

خون کردن-قتل کردن-آدم کشتن

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
زرده ی کسی نبستن-موفق نشدن در کار-بی ثمر ماندن کوشش کسی

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

اُق زدن-بالا آوردن

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

خاکستر نشین-بدبخت-سیه روز-ذلیل

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

آب به آسیاب کسی ریختن-با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن

رودرواسی-رودربایستی

 

با کرم الکاتبین بودن حساب کسی-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات بدهد

بر ملا شدن-آشکار گشتن
اُتُل(شکم، اتوموبیل)

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

چموش-سرکش-یکدنده

چار دست و پا رفتن-راه افتادن کودکان که تازه به راه افتاده اند

خوشمزگی-شوخی کردن-بذله گفتن

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

بر و برگرد نداشتن-مسلم-قطعی-بی چون و چرا

 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

 

 

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن
دلبخواهی-دلبخواه

چوب حرفی-چوب کوچکی که به دست کودکان می دادند تا روی سطر های کتاب بگذارد و آن ها را بخواند

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

 

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

جرواجر کردن-پاره پاره کردن

خرسک-نوعی فرش

چینه کشی-شغل چینه کش

بوق سحر-نزدیک صبح-سحرگاهان

خیال کسی تخت بودن-آسوده خیال بودن-کاملن مطمئن بودن

خون سیاوش-انگیزه ای که سبب نابودی دو خانواده-دو شهر یا دو کشور شود

جِرم-ته نشست هر چیز-آن چه از دود چسبنده بماند

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی
از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

 
زرت و پرت-چرت و پرت
از هول هلیم توی دیگ افتادن-از حرص و طمع زیاد به جای سود زیان دیدن

تشریک مساعی-با کسی همکاری کردن

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

ازرق-چشم زاغ

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

 

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

 

پا در هوا بودن-نامعلوم بودن تکلیف

انگولک کردن(سر به سر گذاشتن، با انگشت به چیزی ور رفتن، انگشت رساندن)

پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

دست نماز-وضو

به خشت افتادن-متولد شدن-به دنیا آمدن
آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

آلا گارسون(اصلاح موی سر زن به سبک موی پسران)

 
فال بد زدن

دست پیش-گدا

پولکی-آن که پول را دوست دارد-آن که رشوه می گیرد-آن چه که با گرفتن پول انجام گیرد

 

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

 

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

باج سبیل-چیزی که به ناحق به اشخاص قلدر و مقتدر باید داد

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

 

 

دنبال نخود سیاه فرستادن کسی-کسی را از سر وا کردن-به دنبال چیزی واهی فرستادن

خون دیدن زن-عادت ماهانه شدن زن

 

زانو انداختن شلوار-کش آمدن پارچه ی شلوار در قسمت زانو
جهیزیه-نگا. جهیز
بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است

حق گرفتن-نگا. حق بردن
چرکتاب-پارچه ای با رنگ خاکستری یا قهوه ای که چرک را زود نشان نمی دهد

پیسی-بد رفتاری-آزار
چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان
آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)
دیم-زراعتی که از آب باران آبیاری می شود

 
خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

جَری کردن-رو. دادن-گستاخ کردن

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

چاره ساز-خداوند
الابختکی(اتفاقی، تصادفی)

آکَل-آقای کربلایی

آش دهن‌سوز-هر چیز مطلوب و پسندیده

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

رد پا-جای پا-اثر
آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

بند بودن دست-گرفتار بودن-مشغول به کاری بودن و به کار دیگری نرسیدن

پس افتادن-عقب افتادن اجاره و مانند آن-بهم خوردن حال کسی در نتیجه ی ترس

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

جا نیاوردن-کسی را نشناختن

چاک کردن-نگا. چاک دادن

خرکچی-چارپادار

چیز فهم-عاقل و فهمیده
دو دستی تقدیم کردن-با رضایت خاطر و احترام دادن
چول کردن-شرمنده کردن
دزد و دغل-نادرست و مکار
برزخ شدن-ناراحت شدن

پیش گرفتن کاری-کاری را آغاز کردن

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

آفتاب کردن-برای خشک کردن جلو آفتاب گذاشتن

این به آن در(چیزی که عوض دارد گله ندارد، در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند)
درشت-حرف زشت-دشنام

 
چس محل کردن-بی اعتنایی کردن

چله داری-عزاداری در روز چهلم مرگ کسی

زردمبو-آدم ضعیف و کم خون-دارای رنگ و روی زرد
از چشم افتادن-مورد بی مهری قرار گرفتن-بی‌اعتبار شدن

خاطره-یادگار

حق و حساب-باج سبیل-رشوه
 

 

آشغالی(سپور)

دوش فروش-ربا خوار

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

آت و آشغال-وسایل کهنه و بی‌مصرف

پا به ماه-آبستنی که در ماه آخر خود است

بی باعث و بانی-بی کس و کار-بی سرپرست

به دردسر انداختن کسی-کسی را به وضع دشواری دچار کردن
آب از دریا بخشیدن-از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

بی همه کس-بی پدر و مادر

خر داغ کردن-ناامید شدن-ناکام شدن

زیر سری-بالش-متکا
اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا
آب به چشم آمدن(طمع کردن)

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

زاغ چشم-کسی که چشمان آبی رنگ دارد

چرت کسی پاره شدن-ناگهان از خواب پریدن

ژاکت-کت بافته شده از کاموا

رشته برشته-حرف های بی هوده و بی معنی

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

بی وقت-نابهنگام-بی موقع
آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)
دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده
جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

خوش انصاف-با انصاف-منصف

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن
دیالله-زود باش دیگه !
بی همه کس-بی پدر و مادر
دیگجوش-خوراکی مانند آش که در شب های جمعه و عید می پختند
خوردن سر کسی-سبب مرگ کسی شدن-کسی را دق مرگ کردن-در نتیجه ی پرحرفی کسی را کلافه کردن

 

خم شدن-دولا شدن

زوار-زه وار-چیزی شبیه به زه

خایه-بیضه-جرات

 
رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی
خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

چال افتادن-گود شدن