1-گشن دادن؛ مایه خرمای نر را به درخت خرمای ماده داخل کردن تا بارور گردد.
2-داخل کردن مایه آبله در بدن برای جلوگیری ازسرایت آن
3-مایه‌زدن، واکسن زدن (مطلقا)
4-مایه‌کوبی (معین، 1386، ذیل کلمه تلقیح).
در تعریفی دیگر آمده است:« تلقیح از ماده لقح است و در لغت مصدر است به معنای باردار کردن و لقاح اسم مصدر آن است به معنای باردار شدن( ابن منظور، 1405ق، ج2، ص 579).
کلمه « لِقاح» و « لَقاح» به معنای « ماء الفعل»؛ یعنی مایع و آب نرینه است (ابن منظور، 1416ق، ج12، ص 307)
استعمال کلمه« لَقَح» نه تنها در مورد ابر (حجر/15)، گیاه ( لویس معلوف، بی‌تا، ص 728) و حیوان (ابن‌منظور، 1416ق، ج 12، ص 307) به کاررفته بلکه در مورد زنان هم استعمال شده است(ابن‌منظور، 1416ق، ج12، ص 307).
اما در تعریفی دیگر آمده است: در لغت عرب، لقصت النافه لقحاً و لقاحاً به شتر باردار شد. “لقاح” اسم آب حیوان نراست وبه معنای نراست و به معنای آنچه درخت نخل را با آن لقاح می‌کنند(طریحی، 1408ق، ج2، ص 408 به نقل از حرم‌پناهی، 1376، ص86).
ابن فارس در کتاب معجم مقائیس اللغه اصل معنای لقاح را مورد حیوان‌ها صادق دانسته و می‌گوید: « مذکری، مونث را حامله کند، مثل حیوان‌ها را مذکر بارور می‌کند و درختان را بادها و ابرها را بادها بارور می‌کنند و خودشان نیز در اصل بارورند( ابن فارس، بی‌تا، ج5، ص 261 به نقل از حرم‌پناهی، 1376، ص86).
ابن اثیر نیز در النهایه، ذیل لغت « لقح» چنین بیان کرده است: «پیامبر از ملاقیح منع کرده است و ملاقیح، جمع ملقوح است و آن عبارت از جنین شتر است (ابن اثیر، 1408ق، ج4، ص 263؛ حرعاملی، 1416ق، ج12، ص 262 به نقل از حرم‌پناهی، 1376، ص86).
شیخ صدوق نیز در معانی الاخبار از قاسم بن سلام نقل می‌کند که: «پیامبر (ص) از ملاقیح نهی فرمود، آنگاه می‌گوید که ملاقیح چیزی درشکم حیوان و همان جنین است (شیخ صدوق، 1406ق، ج1، ص 468 به نقل از حرم‌پناهی، 1376، ص86).
1-9-2- تلقیح (باروری) مصنوعی
تلقیح مصنوعی عبارت است از پیوند دادن میان اسپرم مرد و تخمک زن، ازطریق آلات پزشکی ویا هروسیله دیگر، غیر از مقاربت و نزدیکی جنسی به منظور باروری و تولید نسل (لنکرانی، 1389، ص 12).
تلقیح مصنوعی در اصطلاح عبارت است از اینکه زن را با وسایل مصنوعی وبدون اینکه نزدیکی صورت بگیرد باردار کنند وبه تعبیر دیگر تلقیح مصنوعی یعنی باروشهای کمکی تولید مثل در علم پزشکی زمینه باروری تخمک زن را با استفاده از اسپرم مرد فراهم کنند که در نتیجه امتزاج اسپرم و تخمک، یک جنین تشکیل شود (ساعدی، 1386، ص 36).
لقاح (Fertilization ) فرآیندی است که طی آن گامت نر و گامت ماده در ناحیه آمپولار لوله رحمی ( فالوپ) به یکدیگر می‌پیوندند (سادلر، 1380، ص 33).
تلقیح مصنوعی (Artifical Insemination) شامل انواع روشهایی است که درآن‌ها تمام مایع منی یا اسپرم بعد از آمادگی یا پرورده شدن (Processed sperm) در قسمت‌های مختلف اندام تناسلی زن قرار می‌گیرد وبدون نزدیکی جنسی، امکان برخورد اسپرم و تخمک را فراهم می‌کند (کی و دیگران، 1375، ص 775).
1-9-3- باروری مصنوعی(تلقیح کمک شده)
هرگاه هریک از زن و مرد به دلایل فیزیولوژیک نتوانند با آمیزش جنسی زمینه‌ پیوستن گامت نر و گامت ماده (لقاح) را در ناحیه آمپولار لوله رحم فراهم آورند (حاملگی)، فاقد قدرت باروری هستند.
برای چنین افرادی می‌باید زمینه باروری مصنوعی را فراهم کرد، یعنی امکانی فراهم شود که گامت نر و ماده با کمکهای خارجی در داخل یا خارج از رحم با هم لقاح پیدا کنند ( تلقیح مصنوعی). بنابراین به کاربردن عبارت « تلقیح مصنوعی» چندان درست به نظر نمی‌رسد زیرا تلقیح جنبه مصنوعی نداشته، بلکه فقط زمانی جنبه درمانی پیدا می‌کند که به حاملگی منجر گردد ازاین‌رو عبارت تلقیح کمک شده (Assisted Insemination) توصیف درست و دقیق‌تری برای بیان این فرایند خواهد بود (جعفری، 1382، ص 191).
روش‌های باروری به شرح زیر است:
– روش باروری در داخل رحم (IUI )
در این روش پس از شستشو و آماده‌سازی، منی مرد در هنگام تخمک‌گذاری وارد دستگاه تناسلی زن (معمولا داخل حفره رحم) می‌شود. به این روش درصورت استفاده از اسپرم شوهر AIH و درصورت استفاده از اسپرم بیگانه AID گفته می‌شود(ساعدی، 1386، ص 38)
– روش باروری در لوله آزمایش (IVF )
در این روش اسپرم مرد و تخمک زن را گرفته در آزمایشگاه در مجاورت یکدیگر قرار می‌دهند تا لقاح انجام شود وپس از دو روز، جنین حاصله را در مرحله 4 تا 8 سلولی وارد حفره رحم می‌کنند (همان).